Predatör dergi çıkabilir!

Uzmanından Doçentlik kriterlerinde önemli olan bir konu ile devam ediyoruz.

Özellikle bu konu hakkında bizlere çok soru geliyor. Yani predatör diğer bir adıyla yağmacı dergiler hakkında. Bu sorunun cevabını hemen hemen hiç bir yerde bulamıyorsunuz. Çünkü soruyu ortaya çıkaran kurum da yeterli düzeyde açıklama yapmış değil. Peki o halde doçentlik için hazırlananlar bu dergileri nasıl belirleyecekler?

Bilim insanları bu soru hakkında sağlıklı cevap bulamaları çok normaldir. Çünkü üniversitelerarası kurulun yaptığı bulanık bir açıklama var. Çok basit bir şekilde bu bulanık açıklamadan her dergi predatör yağmacı yapabilir. Peki şimdi bu konu üzerinde birazcık değinmek istiyoruz. Bize gelen soruların başında bu dergilerin bir listesi yok, nasıl ulaşabiliriz? oluyor. En başta belirtmeliyiz ki gibi böyle bir liste maalesef yok onun için arayarak zaman kaybetmemelisiniz. Bunu ortaya atan YÖK dahi bir liste hazırlayıp resmi olarak belirtmediğinden dolayı arkasında duramıyor. Sizi hakemlerin ellerine bırakıyor. Yani hakemler isterse Open Access olan bir dergiyi dahi para aldığı için predatör yani yağmacı olarak kabul ettirebilir. Yanlış bir uygulama olduğu için umarız daha tatmin edici bir açıklama yapılır. Ve bulanıklık ortadan kaldırılabilir. Çünkü YÖK’ün verdiği tanımda para alan tüm dergiler bu sınıfa giriyor. YÖK’ü ve YÖK’ün açıklaması bir kenara bırakalım.  Gerçekten predatör dergiler nedir, nasıl bulabiliriz buna bakalım.

Predatör yağmacı dergiler

Öncelikle kaliteli dergiler yani impact Faktörü (etki değeri) yüksek dergiler, tanınmış dediğimiz dergiler, reklama çok fazla para harcamazlar. Bir dergi çok fazla reklam veriyorsa ve google arama motoruna siz “bilimsel dergi” yazdığınız zaman google reklamlarından, instagramdan sık sık bu dergilerin reklamlarını görüyorsanız şüpheli yaklaşmaya başlayabilirsiniz. Predatör – Yağmacı dergilerin genel özellikleri reklama çok para harcamalarıdır. Reklam içeriklerinde de genelde makaleleri hızlı değerlendirdiklerini, hızlı sonuç verdiklerini belirtirler.

Makalenizi gönderdikten bir hafta sonra kabul olup olmayacağının belli olacağı gibi şeyler vaat ederler. Halbuki bilimsel makale değerlendirme sürecinin bir doğası vardır. Makalenizi 3 veya 5 hakem okuyacak ve bu süreci 3-5 günde tamamlamalarının imkanı yoktur. İşte bu da predatör dergilerin, yağmacı dergilerin özelliklerinden bir tanesidir. Yalnız şunun altını tekrar çizmek isteriz. YÖK’ün web sayfasında belirttiği gibi para alan her dergi predatör – yağmacı dergi değildir. Open Access dergiler yağmacı dergi değildir. Bazı dergiler basım ücreti alırlar ya da bazı fee denilen ücretler alabilirler. Bunların hepsini predatör dergi olarak kabul etmek oldukça yanlıştır.

SCI indeksine giriyorsa daha güvenli

Eğer SCI gibi indekslenmiş ise predatör olma olasılığı azalacaktır. Bu arada şunu da belirtelim artık SCI-E kalmış ve hepsi SCI adında bir çatıda toplanmıştır. Yine konumuza dönecek olursak lütfen derginin web sayfasını inceleyin ve hangi indekslere girdiği yazılmış araştırın. Eğer Web Of Science (WoS) indeksine girdiğini belirtiyorsa bunu muhakkak WoS web sayfasına girip teyit ediniz. Çünkü dergilerin web sayfalarında yazılanlara da çok güvenmemelisiniz. Predatör – Yağmacı dergiler doğru olmayan beyanlarda bulundukları için, zaten yağmacı dergiler web sayfalarında da bazı oyunlar oynayabilirler.

Mesela impact faktör (etki değeri) yerine  h indeksi çıkartıyorlar. Impact faktörü varken yani h indeks neden yazıldığını sorgulayın! Dergi h indeksi yazıp o derginin sanki kaliteliymiş gibi göstermek ve ondan sonra indekse giriyor gibi göstermek tipik yağmacı dergi hareketleridir. Peki derginin web sayfasında WoS indeksine girdiği yazıyorsa o halde Web of Science sayfasında da derginin ismi olmalı ve Web Of science sayfasının linkini buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz. Bu linke tıklayın ve derginin ismini yazın. Eğer derginin ismi orada görüyorsanız güvenilir bir dergi diyebilirsiniz. Bu predatör – yağmacı dergiler genelde bu gibi göz yanılmasına sebep olacak cümleler kurarak insanları çekmeye çalışırlar. Dolayısıyla derginin verdiği bilgiye kesinlikle ve kesinlikle güvenmeyiniz. Hep teyit ediniz. O derginin verdiği bilgileri farklı kaynaklardan muhakkak araştırınız. Zaten bu noktada derginin bir açığını yakaladıysanız o dergiyi direk gündemimizden kaldırmamız daha yararlı olacaktır. Çünkü bir şüphe vardır.

İmpact faktör ve Web of Science dizin ilişkisi Yağmacı dergileri ele veriyor

Sizin o kadar sene uğraştığınız makalenizi şüpheli bir dergiye göndermek istemezsiniz. Sonuçta hiç bir puan almama gibi bir durum da söz konusudur. Bu konuda lütfen dikkatli olmaya çalışınız. Belirttiğimiz gibi bunların dışında predatör – yağmacı dergiler web sayfalarında impact faktörü yüksekmiş gibi bir hava oluştururlar. Eğer bir derginin impact faktörü varsa muhakkak Web Of Science’ta endekslidir. Derginin impact faktörü var mı, yok mu kontrol edin. Farklı başka indekslerden bahsediyorlarsa bunları önemsemeyiniz. Bunlar varsa zaten orada soru işareti vardır. Impact faktörü varsa web of science dizisinde sıralandığını orada yer aldığını gösterir ki bu güven verir. Dolayısıyla yağmacı dergilerin hangileri yağmacı, hangileri yağmacı olmadığı konusu her zaman kafamızda bir soru işareti olacaktır. Bu gibi kriterleri göz önünde bulundurarak yağmacı olan dergileri elimine etme şansınız çok daha yüksek olacağını düşünüyoruz. Bu konuda sorularınız hala varda bize yazın. Tatmin olmadınız konuları yorum olarak aşağıya yazabilirsiniz. Birlikte tartışalım, birlikte açığa kavuşturmaya çalışalım.

Başarılar dileriz