Orijinal Makaleyi Mi Yoksa Derlemeyi Mi Atıfta Bulunulmalı?

Makale veya tez yazarken literatür tararız ve konumuzla ilgili birçok kaynaktan yararlanırız. Özellikle giriş kısmında ve tartışma kısmında literatür oldukça çok kullanılır. En çok sorulan sorulardan biri de okuduğumuz bir derleme makaleden bilgi alıyoruz okuduğumuz Orijinal Makaleyi Mi Yoksa Derlemeyi Mi Atıfta Bulunulmalı?

Bu konuyu en güzel bir örnek vererek açıklayabiliriz. Fakat öncelikle makale türlerinin ne olduğu konusunda bilgi sahibi olmamız gerekiyor. Derleme nedir? Orijinal makale nedir? Vaka raporu nedir? Meta Analiz nedir? Bu konuları diğer yazımızda detaylı anlattık oraya bakılabilir. Kısaca derleme makale dediğimiz zaman 5-10 sen içerisinde bir konuda yayınlanmış makaleleri tarayıp bilimin o konuda nereye geldiğini analiz eden makalelerdir. Derleme makalelerde orijinal bulgular bulunmaz.

Dolayısıyla eğer makale veya tez yazarken şöyle bir bilgi yazıyorsak “XXX konusu son yıllarda çok popüler olmuştur ve birçok makale yayınlanmıştır.” İşte buradaki bilgiyi derleme verdiği için bu bilgiye derlemeyi atıfta bulunabilirsiniz. Çünkü okuduğumuz derleme bu bilgiyi veriyor. Fakat makale veya tez yazmaya devam edelim. Yine okuduğumuz derlemede olan bir bilgiden bahsediyoruz şu şekilde “Bu çalışmalardan bir tanesinde X maddesi hastalarda kontrollere göre daha fazla bulunmuştur.” Her ne kadar derleme bu konudan da bahsetmiş olsa da bu çalışmayı yapan makale değildir. Dolayısıyla orijinal makaleye ulaşıp gerçekten X maddesi hastalarda fazla bulunduğunu rapor edilmiş mi kontrol ederek orijinal makaleye atıfta bulunmak gerekir.

Referans programı önemli!

Diğer yazılarımızda da belirttiğimiz gibi akademik hayata başlayan ve tez, makale yazmaya çalışan herkesin bir referans programı kullanması kesinlikle gerekmektedir. Aksi halde çok zaman kaybedeceksiniz. Hangi referans programını iyi kullanıyorsanız o referans programında yoğunlaşın ve kullanın. Fakat biz ekip olarak EndNote programını tavsiye ediyoruz. Bu konu hakkında detaylı bir makalemiz de bulunmaktadır.

Atıf yapılan kaynakların kalitesi

İster derleme olsun ister orijinal makale dikkat etmeniz gereken diğer bu konu ise kalitedir. Atıfta bulunduğunuz makaleler ne kadar kaliteli olursa makalenizin kalitesini arttıracaktır. Peki kalite ne demektir. Bir makalenin kalitesi yayınlandığı derginin etki faktörü (impact factor) ile doğru orantılıdır. Etki değeri 2 ve yukarısını kaliteli dergi olarak kabul edersek siz de atıfta bulunduğunuz ve okuduğunuz makalelerin yayınlandığı dergilerin etki faktörlerini göz önünde bulundurmanız gerekmektedir.

Her derginin etki faktörü bulunmaktadır. Ancak yeni dergiler veya kalitesini ispatlayamamış ve tanınırlığı az olan dergilerin etki faktörü bulunmayabilir.

Formüle edelim

Atıfta bulunmak özellikle öğrenci arkadaşların kafasını karıştırmaktadır ve hangi makaleye atıfta bulunacakları konusunda bazen çıkmaza girdikleri bilinen bir gerçektir. Bunu şu şekilde formüle edebiliriz. Makale veya tez yazarken gerek giriş kısmında gerekse tartışmada birçok bilgi veriyoruz ve bu bilgileri biz bulmadık. Bu bilgiler başka bilim insanları tarafından bulunan bilgilerdir veya kendi yazdığımız önceki makalelerdeki bilgiler de olabilir. İşte hangi bilgiyi yazıyorsak hakemin şu soruyu soracağını hayal edelim. “Sen bu bilgiyi nereden buldun?” işte hakemlere direk cevap yazmak yerine “Bu bilgi doğrudur ve bu bilgiyi şu makalede bulabilirsiniz” mesajı vermeniz gerekiyor. İşte verdiğiniz bilgi hangi makalede ilk yayınlanmış ve bilime duyurulmuş ise o makaleyi bilgiyi verdiğimiz cümlenin sonuna koymamız gerekmektedir. Bu şekilde düşündüğünüzde atıf vermede kafanızı kurcalayacak sorulara da cevap bulmuş olacaksınız.

Makale ve tez yazımlarında kesinlikle ham literatür özeti vermekten kaçının. Yani bir bilgi verip arkasında 10-15 makaleye atıfta bulunmak çok gereksizdir. Bilgileri vereceksiniz fakat aynı zamanda sentez de etmeniz gereklidir. Sentez edilmeyen ham literatür özeti dediğimiz; bu onu yaptı (1-10), şu şunu yaptı (11-20) şekilde açıklamalar hoş karşılanmaz. Bu onu yaptı dedikten sonra yaptığı işin sizin makaleniz için ne katkıda bulunduğu ve çalışmalarınıza nasıl yön verdiği konusunda da bilgi vereceğiniz bir hikayenizin olması gerekmektedir.