Doktora tezini yayına dönüştürmek

Doktora tezini yayına dönüştürmek

Elsevier’den Laura Mesquita doktora tezi ve bilimsel makale arasındaki farklılıklara değinerek doktora tezinin bilimsel makaleye dönüştürülmesinde izlenebilecek  yöntemleri anlatmış. Bizler Sayın Mesquita’nın anlatıklarını Türkiye’deki tecrübemiz ile yeniden ele aldık..

Kesinlikle Doktora tezini yayına dönüştürmek gerekmektedir. Bu şekilde tezinizin ne kadar başarılı olduğunu da ispatlamış olursunuz. Bir çalışma yayınlanmadığı sürece başarılı değildir. Bir tezden bir makale çıkabileceği gibi bir kaç makale çıkması da mümkündür. Bu sizin çalışma konunuza ve elde ettiğiniz verilere göre değişir. Buna en iyi karar verecek kişi danışmanınızdır. Tezler de yazılan kelime yapısı ile makaledekiler farklı olacağından tezden makale çıkarılması ciddi emek ve dikkat istemektedir.

Makale yazarken IMRAD kuralını kullanırız. Yani Introduction (Giriş), Methods (Metotlar), Results (Bulgular) ve Discussion (Tartışma) kısımlarından oluşur. Tezler ise çok daha fazla içerikli bölümlerden meydana geldiği için tezi IMRAD kuralına göre kısaltmak gerekecektir. Sayın Mesquita tezlerde gelecek zamanın kullanıldığını belirtse de biz buna katılmıyoruz. Cümle kurarken fiillerdeki gelecek zaman sadece PROJE ler için ve Tezlerin sonunda ileri ki çalışmalardan bahsederken kullanılır. Tezler hali hazırda deneyleri yapılmış ve sonuçları alınmış raporlar olduğu için bu şekilde yanlış bilgi içeren bilgilere dikkat ediniz. Tezde geçmiş zaman kullanılır. Makale yazımında da Tez deki gibi geçmiş zaman kullanılmaktadır.

Doktora tezi yada Yüksek lisans tezlerinin bilimsel dergilerde yayınlanan makaleler arasındaki benzerlik ve farkları şunlar olabilir.

Doktora veya Yüksek Lisans Tezleri ile Bilimsel Makale

• Akademik olarak yükselmek için yapılır. Türkiye’de makalenin yazılması da maalesef ilk olarak akademik yükselme kaygısındandır.
• Hem Tez Hem de makalede seçilmiş komite üyeleri tarafından değerlendirilir.
• Tez yazımında da Makale yazımında da ŞEKİL DİSİPLİNİ çok önemlidir. Tez yazarken kurumunuzun web sayfasında tez yazma kurallarına dikkat etmeniz gerektiği gibi makale yazarken de derginin kurallarına göre yazmanız gerekir. Aksi halde Tez ve Makale ret edilebilir.
• Tez ve Makale yazımlarında Kelime limiti vardır. Bu limit Tez yazımlarında daha geniştir ve uzatmalara izin verildiği halde Makale yazarken bu kurallar çok katıdır. Örneğin Özet 250 kelime diyorsa siz 251 kelime olarak gönderemezsiniz.
• Tez İçindekiler tablosu içerirken Makalede bu kısım yoktur.
• Tezde elde ettiğimiz hemen hemen tüm bulguları sunarız fakat makalede kafamızda oluşturduğumuz hikayeye göre ihtiyaç olan bulgular verilir.
• Tezlede Danışmanınız ve Enstitünün onay verdiği hakemler yer alır ve siz bu hakemleri önceden bilir hatta tanırsınız. Makale ise bilinmeyen hakemler (blind reviewer) tarafından değerlendirilir.
• Hem Tez hem de Makalede kesinlikle kaynak kısmı vardır ve kısımlar manuel olarak değil ENDNOTE gibi programlarla doldurulmalıdır. Aksi halde Tez ve Makale yazarken aşırı zaman kaybedilecektir.

 

Doktora Tezini Yayına Dönüştürmek için Aşamalar

1. Uygun dergi tespiti yapın

Doktora tezini yayına dönüştürmek istiyorsunuz, o halde ilk yapacağınız iş iyi bir dergi belirlemek. Dünyada yayın hayatını sürdüren binlerce bilimsel dergiler vardır. Bu dergiler sadece %20’si impact (etki değeri) 2’nin üstündedir. Bir başka değişle impact 2 ve üzeri olan dergileri kaliteli kabul edersek tüm dergilerin sadece %20’si okunmaya değer kalitedir. Bunun için makalemizi olabildiğimce impacti yüksek dergiye kabul ettirmek önemlidir.

Dergi ararken ilk göz önünde bulunduracağımız nokta göndereceğimiz derginin konu ve kapsam alanı makalemizi ilgilendirip ilgilendirmediği olmalıdır. Eğer kapsamına girmiyorsa hakemlere dahi gitmeden makalemiz iade edilir ve bu bize zaman kaybettirir. Bu sebeple ilgilendiğiniz dergilerin amaç ve kapsam bölümlerini (aims and scope) web sayfalarından okuyun, makalenizin konusunun derginin kapsamına girebileceğinden emin olduktan sonra makalenizi dergiye gönderin.

Uygun dergi bulduktan sonra derginin makaleler için önerilen düzen ve kaynakça biçimini (genellikle yazarlar için kılavuz (guide for authors) kısmında bulunur) kendi İnternet sitesinden kontrol edin. Bu derginin şekil disiplinini gösterir ve dergiler bu kurallarda çok katıdırlar. Tüm kılavuzu okumak ve uygulamak çok zaman alır fakat bu kısım düzgün yapılmadan makalemiz hakemlerin önüne gelemez.

 2. Tezinizi olabildiğince kısaltın

Bilimsel makaleler tezlerden çok daha kısadır. Başta belirttiğim gibi IMRAD kuralına göre yazılırlar ve dergiler sayfa sınırı hatta kelime sınırı dahi koyabilirler. Bu sebeple tezde çok önemli olan ve detaya girmeyen bilgileri almalısınız.

• Bana göre ilk yapmanız gereken Teziniz içerisinden kullanmayı planladığınız ŞEKİL ve TABLOLARI seçin.
• Şekil ve Tablolara karar verdikten sonra işiniz çok daha kolay olacaktır. şekil ve tabloları açıklayan bölümleri bulgular bölümünü oluşturmak için kullanabilirsiniz.
• Yine seçtiğiniz şekil ve tabloları elde ederken kullandığınız yöntemleri makalenin materyal ve metot kısmına taşıyın.
• Tezin tartışma bölümü vardır. Seçtiğiniz şekil ve tablolar ile alakalı tartışmaları da makalenizin tartışma kısmına aldığınızda zaten makalenizin büyük bir kısmını tezden çevirmiş olacaksınız.
• Baştan beri ENDNOTE programı kullanırsanız bu kopyala-yapıştır çalışmalarında program otomatik olarak referanslara numara verip sıralayacaktır.

3. Özet yazmak

Özet makalenin küçük bir formudur. Az cümle ile çok şey anlatılması gerektiğinden yazmak zorlaşabilir. Tezdeki GİRİŞ kısmını ÖZET olarak yazmak hatadır. Özette olması gereken fakat tezin giriş kısmında olmayan bilgiler vardır. Örneğin bulgular. Bunun için Özeti tek başına ele alıp yazmanız en doğru olanıdır. Okuyucunun dikkatini yönlendirmek ve daha fazla okunmasını sağlamak için bütün anahtar ögeleri kapsamalıdır. Özetin ilk iki cümlesinde çalışmanın kapsamından bahsedin. Sonra Ne için bu çalışmayı yaptığınızdan. Yöntemden çok yüzeysel bahsetmekle birlikte rakamlar vermeniz yerinde olacaktır. Özetin en son bir veya iki cümlesinde de sonuçlardan ne çıkarttığınızı yazmalısınız.

4. Makalenin Giriş kısmın yazılması

Makalenin bu bölümü NE? ve NİÇİN? sorularına yanıt vermelidir. Yani makalenizde NE yaptınız? ve NİÇİN yaptınız? Makalede ne yapıldığını anlatmak için ise öncelikle konu hakkında bilgi vermek gerekir. Tezden alacağınız kısımları mümkün olduğunca kılaltın ve daha yalın bir hale getirin giriş kısmını kısa ve öz tutmaya çalışın. Yayınlamak istediğiniz dergiden daha önceden yayınlanmış makaleleri örnek olarak kullanmak  yararlı olacaktır (en azından üç tane) – dergideki makaleler için bilinen “biçim” ile uyum sağlamaya çalışın.

5. Makalenin Yöntem bölümü

Tezlerde genellikle yöntem kısmı aşırı derecede açıklayıcı yazılır. Makaleye bu bölümü taşırken olabildiğince kısaltmak gerekir. Çok bilinen teknikleri detaylı anlatmaya gerek yoktur makalede. Sadece tekniğin ismi vermeniz yeterlidir. Örneğin ELİSA tekniğini açıklamaya gerek yoktur. X proteini ELİSA yöntemiyle ölçüldü demeniz yeterlidir. Eğer literatürde az kullanılan veya ilk defa kullanılan bir yöntem ise bu farklı bir durum olduğu için makalede de ayrıntılı verilebilir. Makaledeki her bölümü rahat yazmak istiyorsak kesinlikle çok makale okumamız gerekmektedir. Ne kadar çok okursak yazmak ta o kadar kolaylaşacaktır.

6. Bulgular kısmı

Makalenin hangi kısmı önce yazılmalı sorusu hep sorulur. Bu kişiye göre değişir. Bana göre ilk yazılan kısım Bulgular olmalı ki bulgulara göre diğer kısımlara yön vermek çok daha kolay olur. Yukarıda bahsettiğim gibi tezdeki kullanacağınız şekil ve tabloları belirledikten sonra numaralandırın. Kafanızdaki hikkayeye göre hangisini önce yazacağınızı belirleyin. Bu şekil ve tabloların sonuçlarını numaralarına göre açıklamalarını yazdığınızda bulgular kısmı oluşmuş olacaktır.

7. Tartışma kısmı

Makalelerin en çok yazım hataları ve cümle düşüklüklerinin olduğu ve en çok dergilerin makaleyi geri çevirme sebeplerindendir. Bunun için Tartışma kısmı yazarken çok titiz davranmalıyız. Bu kısımda rakamlardan bahsedilmez artık çünkü onlar bulgular kısmında verilmiştir. Sadece sonuçlarınızın yorumlandığı yerdir.

• Öncelikle makale konunuzun öneminden bahsedin
• Sonrasında bu kadar önemli olmasına rağmen halen literatürde olmayan boşluklardan söz edin
• Literatürdeki diğer çalışmalara da atıfta bulundurarak sizin sonuçlarınızın mne anlama gelebileceğini belirtin
• Bulgular kısmını KESİNLİKLE tekrar etmeyin

8. Referanslar

Eğer bilim insanıysanız veya bu yolda ilerliyor sanız kesinlikle ENDNOTE veya benzeri bir programı kullanmasını öğrenin. Biz ekip olarak ENDNOTE kullanımını seçtik çünkü dergilerin büyük çoğunluğu bu programı destekliyor ve dergilerin hazır referans taslakları bulunuyor. Sizin manuel olarak şekillendirmeniz gerekmiyor.

Bunun dışında kaynaklar verirken olabildiğince konunuza benzer çalışmalara yer verin bu çalışmaların benzediğini vurguladıktan sonra farklarından bahsedin.

Mümkün olduğu kadar güncel kaynakları seçin

Doktora tezini yayına dönüştürmek konusuyla ilgili katkılarınız ve sorularınız olursa lütfen bize yazınız. Bilgi Paylaştıkça Güçlenir.

Kaynaklar:

1- Elsevier Connect

2- Makale Tercume Bilimsel Komite Ekibi