Tükenmişlik konusu bize gelen en çok sorulardan biridir ve akademisyenlerin tükenmişlik seviyeleri çok farklıdır. Tükenmişlik bazen öyle bir evreye ulaşır ki akademisyen tüm işleri yani akademisyenliği bırakmayı dahi düşünebilir. Akademik yönden tükenmişlik yaşayan insanlara ne önermek gerekiyor? Gerek sosyal yönden gerekse bilimsel bir iş çıkarama yönünden neler yapmalıdırlar? Sorularınızı irdelemeye çalıştık.
Öncelikle tanı olmadan tedavinin olmayacağını herkes bilir. Onun için akademik yönden tükenmişlik neden olur bunun tespitinin iyi yapılması gerekiyor.
tükenmişlik
Tükenmişlik neden olur?
Düşünsenize bir insan üniversiteye başlıyor ve cıvıl cıvıl enerji dolu, daha sonra üniversiteyi bitiriyor yine cıvıl cıvıl enerji dolu. Ondan sonra yüksek lisansa giriyor ve ne oluyorsa işte o zamanalar başlıyor ve insan girdiğine pişman olmaya başlıyor. Peki neden girdiğine pişman olmaya başlar? Girdiği bölümümü mü sevmez, hayır çünkü eğer sevmeseydi o bölüme gitmez veya bölüm değiştirirdi. Demek ki bölüm ile bir ilgisi olmamalı. Seçtiği konuda da sıkıntı olmasını beklemeyiz. Çok nadirdir seçtiği konu onu tatmin etmesin. Eğer böyle bir şey varsa seçtiğiniz konuyu değiştirmeniz lazım ya da seçtiğiniz bölümü değiştirin. Baştan bunu yapın çünkü bir defa gittiğiniz zaman doktorayı da tamamladıktan sonra geri dönüşü yok. Dönersiniz belki dönmesine de yıllarınıza yazık olur.
Eğer sevmiyorsanız yaptığınız işi, o durumda o iş size zulüm olur. Bunun önüne geçmeniz hem de en baştan geçmeniz gerekiyor ve sevdiğiniz yerde yüksek lisans yapacaksınız birincisi bu olmalı.
Tükenmişlik ve Danışman faktörü
Ben sevdiğim yer yüksek lisans yapıyorum ama akademik yönden tükenmişlik içindeyim diyorsanız peki bu neden olur? Bunun olmasının sebebi ise genelde danışmandır. İyi bir danışmanınız yoksa eğer maalesef size tükenmişlik duygusuna sürükler. Danışman çok önemlidir. Danışman seçmek çok önemlidir. Tamam istediğiniz bölüm var ama istediğiniz danışman yoksa eğer bu da sizi tükenmişliğe götürür. Çünkü kendi psikolojik sorunlarını öğrencisinden çıkartan danışmanlardan uzak durmak gerekmektedir. Tabii ki öğrenci maalesef danışmanı hakkında yeterli bilgi toplamamış ise bunu bilemez. Onun için yüksek lisans veya doktoraya başlamadan önce danışmanı iyice araştırın. Etrafta onun öğrencilerine sorun. Nasıl bir hoca olduğunu onlar size anlatsınlar. Geneli eğer olumluysa o zaman sıkıntı büyük ölçüde yoktur denilebilir. En azından danışman odaklı tükenmişlik duygusu yaşama olasılığınız azalmış olur.
Bir danışman hakkında da herkes olumlu olacak diye de bir kural da olmadığını unutmamak gerekli. Danıştığınız öğrencilerin çoğunluğu o danışmanı seviyorsa o danışman iyi bir danışmandır denilebilir.
Danışmanı değiştiremiyorum
Şu anda danışmanınızı seçtiniz ama kötü ve bırakamıyorsunuz. Bu durumda dahi hiç sıkıntı etmeyin çünkü onlar bugün var yarın yoklar. Aslında içinde bulunduğunuz tükenmişlik de böyle olacak yani bugün var yarın olmayacak. Dolayısıyla sabredeceksiniz ve bu sabır sırasında kendinizi olabildiğince donanımlı hale getirip yetiştirmeye bakacaksınız. Danışmanınız size makale yazmasını öğretmiyor mu, gidin başka yerden eğitim alın makale yazmasını öğrenin, size proje yazmasını öğretmiyor mu, gidin başka yerden eğitim alın proje yazmasını öğrenin. Yeter ki öğrenin.
Deney sonuçlarım hep kötü
Bunların dışında akademik tükenmişlik şundan dolayı olur; konunuz iyidir, seviyorsunuzdur, danışmanınız da fena değildir ama sonuçlarınız bir türlü istediğiniz gibi çıkmıyordur. Bu durumda şunu unutmayın siz bilim yapıyorsunuz. Bizler bilim insanı olarak makale yazarken veya proje yazarken hipotezin ne diye sorulduğunda; aslında ne öngördüğümüzü yazıyoruz. Bu hipotezdir ve zaten adı üzerinde öngörüdür. İşte bu bilimdir ve illa her öngörümüz olumlu çıkacak diye bekleyemeyiz. O şekilde beklersek ön görü olmaz. Bulgularımızın çoğunun olumsuz çıkması çok normaldir. Bir tanesi iyi olur işte ondan da makale çıkartırız. Deneyler hep böyledir bizim için. Yaptığımız deneylerde devamlı pozitif bulgular elde ediyorsak asıl o zaman ciddi bir sorun olduğu düşünülmelidir.
Pozitif bulgular nadir elde edilir ve şunu hiç unutmayın o nadir elde edilen de değerlidir. Bu sebeple akademik yönden tükenmişlik üzerine danışmanın etkisi çok büyüktür. Eğer doğru bir danışman olsa yanınızda size her türlü yönlendirir ve tükenmişlik hissettiğinizde dahi hemen yanınızda durur.
Sonuç
Bu geçici bir süreçtir. Bunu unutmayın! Eğer Danışman size kötü davranıyor veya yeterli bilgi vermiyorsa o zaman o bilgileri nereden alabilirsiniz, siz onlara bakın ve oralardan o bilgileri temin ederek donanımlı hale gelin. Bu tükenmişliği siz yeneceksiniz. Kendi içinizde halletmeniz lazım. Dolayısıyla “bu geçici zamana sabredeceğim bu sabrettiğim dönemde de kendimi geliştireceğim” diyeceksiniz. Bunu dedikten sonra inanın kendine güveninizi artacak ve bu tükenmişlik dediğiniz o his azalacaktır.