Bilimsel Makale Okuma Teknikleri

Bilimsel makale okuma teknikleri üzerinde durmadan önce makale anatomisi hakkında söz etmek gerekiyor. Bilimsel bir makalenin bileşenlerini giriş, materyal ve metot, bulgular ve tartışma bölümleri oluşturur. Bu bölümlerin İngilizce baş harflerinin kısaltmasından oluşan “IMRAD” (Introduction, Material&methods, Results and Discussion) kelimeleri ile adlandırılır. İlk bilimsel dergiler M.S. 1655 yıllarında (350 yıl önce) çıkartılmıştır. Bu ilk dergiler; Journal des Scavans (Fransa), Philosophical Transactions of the Royal, Society of London (İngiltere)’dir. Son 150 yıldır ise yukarıda bahsettiğimiz IMRAD kuralı kullanılmaktadır.

Bilimsel makaleyi en iyi yazanlar en çok okuyanlardır. Bu sebeple makale yazmak istiyorsak düzenli şekilde makale okumalarına devam etmek gerekiyor. Zaten akademi çalışmaları yapmaya karar vermiş her insan için makale okuması olmazsa olmazlardandır. Artık bir yaşam biçimi haline gelmiş olması gerekiyor. Aksi takdirde çalıştığı alanda olup bitenlerden haberdar olamaz ve kendisini geliştiremeyeceği bilinen bir gerçektir.

Doğru makaleyi bulma

İstediğiniz doğru makaleyi bulmak için 3 önemli nokta bulunmaktadır. Bunlardan birincisi (i) Doğru Erişim Yollarını kullanmak. İkincisi (ii) Doğru Anahtar Kelimeleri kullanmak ve üçüncüsü ise (iii) Makalenin Full Text olarak (tüm makaleye) ulaşmak. Şunu unutmamak gerekir ki özetlerini okuduğunuz makaleye atıfta bulunmanız doğru değildir. Makalenin tamamı elinizde olan makalelere atıfta bulunmanız gerekmektedir.

Özellikle pubmed, Web of science gibi arama motorlarını kullanarak makalelere ulaşabilirsiniz. Fakat bu arama motorları kullanırken yine doğru anahtar kelimeleri kullanmak çok önemlidir. Aksi halde arama motorları karşınıza alakası olmayan makaleleri de getirebilir. Örneğin Antalya hakkında bilgi edinmek için AKDENİZ kelimesini kullanarak tarama yapmak gereksizdir. Bunun dışında sadece makaleler değil Tezleri de aratabilirsiniz. Gerek yurt içi gerekse yurt dışındaki tamamlanmış tezlere de ulaşma imkanınız bulunmaktadır. YÖK Ulusal Tez Merkezi Türkiye’deki tezlerin bulunmasında size yardımcı olurken, ProQuest Dissertations sayfası ise yurt dışındaki tamamlanmış tezlere erişimizi sağlayacaktır.

Makalenin bileşenlerini tanıma

Öncelikle bir makaleyi okumaya başlamadan önce hangi bileşeninde neler anlatılıyor bilmemiz gereklidir. Böylece neyi nerede bulacağımız konusunda fikir sahibi olabilelim.

Buna göre bir araştırma makalesinde Ne Yapıldı? Problem nedir? Sorularına yanıtı Giriş kısmında bulabiliriz. Aynı şekilde çalışma Niçin Yapıldı? Ve çalışmanın Amacı nedir? Sorularına cevabı da yine Giriş kısmında bulabiliriz.

Makalenin Nasıl Yapıldığı ve Problemin nasıl çalışıldığı yani nasıl sorusuna cevabıdır. Bu sorunun cevabı makale içerisinde Materyal ve Metot kısmında bulunur.

Peki araştırma makalesinde Ne bulundu? Sorusuna cevap Bulgular kısmında verilir.

Bu makalede elde edilen bulgular bize Ne öğretti ve literatüre ne kattı? Soruna cevabı ise Tartışma kısmında (Discussion) kısmında buluruz.

Makaledeki sonuçlardan özet olarak ne anlam çıkartıldığı ise Karar yani Sonuç (Conclusion) kısmında verilmektedir.

Nereden okumaya başlanmalı?

Bir makaleyi açtığınızda ilk bakılan yer başlığıdır. Başlık size makalenin aradığınız konu ile alakalı olup olmadığı konusunda size bilgi verir. Eğer başlık size aradığınız makale olduğunu gösteriyorsa bu makalenin özetine bakabilirsiniz. Özet kısmı aslında makalenin minyatürüdür ve makalede her bilgi özet olarak yer alır. Öncelikle özette bakacağınız kısım son iki satırı olmalı. Özetin son iki satırı bu makalenin sonuçlarının ne ifade ettiğini ve literatüre ne katkı sağladığını yazar. Dolaysıyla başlıktan sonra ilk bakılacak yer özet kısmının son satırları olmalı. Eğer bu kısım da sizi tatmin eder ve doğru makale olduğunu düşünürseniz artık makalenin tam metin olarak indirebilirsiniz.

Makalenin en önemli kısımları neresidir?

Bilimsel bir makalenin tüm kısımları önem arz etmektedir fakat ilk bakılması gereken bölümü aslında tablo ve şekilleridir. Çünkü bir bilimsel makale aslında tablo ve şekilleri açıklamak için yazılır. Bulgular kısmındaki tablo ve şekil açıklamaları okuduğunuzda ekibin hangi çalışmaları nasıl yaptıklarını ve ne sonuçlar bulduklarını hemen görebilirsiniz.

Tablo ve şekiller sizin konunuz ile ilgili ve ilginç geldiyse makalenin bu sefer tartışma kısmını okumaya başlayabilirsiniz. Tartışma kısmı şekil ve tablolarda elde edilen verilerin ne ifade ettiğini ve literatürdeki yerinin ne olduğu konusunda size bilgi verir. Tartışma kısmında aynı zamanda konu ile ilgili literatürdeki boşluklar ve daha yapılması gereken işler hakkında da bilgi verilir. Özellikle araştırma konusu arayanlar için derleme makaleler ve orijinal makalelerin tartışma kısımları bu sebeple önem arz etmektedir.